|
Dar Konstytucji 3Maja
|
|
 Wolnosc i zgoda
"Witaj Maj, Trzeci Maj, dla Polakow blogi raj!" - pisal w obozie pod Kaluszynem Rajnold Suchodolski, poeta, zolnierz Powstania Listopadowego.
W czasie Powstania Styczniowego wspomnienie "Majowej Jutrzenki" bylo inspiracja do walki i marzen o wolnosci Polski. 3 maja 1891 r. ulicami "rosyjskiej" Warszawy szla manifestacja mlodziezy polskiej, tej najszlachetniejszej i najodwazniejszej, by uczcic stulecie ustanowienia Konstytucji. Wielu aresztowano, uwieziono, zeslano.
3 maja 1916 r. w Warszawie i w innych miastach zaboru rosyjskiego odbyla sie wielotysieczna manifestacja narodowa - pierwsza tak potezna od czasow Powstania Styczniowego. 3 maja 1919 r. Sejm odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej ustanowil wlasnie ten dzien swietem narodowym Polakow. W Warszawie pod krzyzem Romualda Traugutta zasadzono Drzewo Wolnosci. Podobne drzewa (najczesciej byly to deby) pojawia sie 3 maja 1920 i 1921 r. w innych miastach polskich. W pomorskim Starogardzie w 130. rocznice uchwalenia Konstytucji posadzono przy ratuszu miejskim symboliczny Dab Wolnosci. "Oby doczekal nastepnych pokolen" - napisal pierwszy polski burmistrz tego miasta. Nie doczekal. Zostal sciety we wrzesniu 1939 r. przez Niemcow, ktorzy w tym miejscu urzadzali paradne marsze, ustawiajac las swastyk. Komunisci nie byli lepsi. Na miejscu Debu Wolnosci postawili pomnik sowieckich zolnierzy. Z cyfr wypisanych na cokole uczono mieszkancow miasta, ze byli oni obroncami Polski od roku 1939. Na rok przed Katyniem.
W Poznaniu Wielkopolanie sypia na Malcie Kopiec Wolnosci. Na Slasku, rzadzonym jeszcze w calosci przez Niemcow, wiele kopaln i hut staje, wobec niezgloszenia sie polskich robotnikow do pracy.
Na prosbe Episkopatu Polski - skierowana w roku 1920, w dramatycznym czasie najazdu bolszewickiego na nasz kraj - w roku 1923 Kongregacja Obrzedow Stolicy Apostolskiej ustanowila swieto NMP Krolowej Polski, wyznaczajac je na 3 maja (zgodnie z wnioskiem polskich ksiezy biskupow, ktorzy w ustanowieniu Konstytucji 3 Maja widzieli znak Bozej Opatrznosci i opieke Maryi nad swym Narodem). Bylo to nawiazanie do tytulu nadanego Matce Najswietszej przez Jana Kazimierza podczas pamietnych slubow w katedrze lwowskiej (1656 r.), do ustawy Sejmu z 1764 r., w ktorej "Rzeczpospolita Polska stwierdza, ze do swojej Najswietszej Krolowej Maryi Panny w obrazie Czestochowskim cudami slynacej zawsze [jest] nabozna i Jej protekcji w potrzebie doznajaca" oraz do dekretu Ojca Swietego Piusa X z 1909 r.
17 marca 1921 r. Sejm RP uchwala pierwsza Konstytucje odrodzonego Panstwa Polskiego, "dziekujac Opatrznosci za wyzwolenie nas z poltorawiekowej niewoli, wspominajac z wdziecznoscia mestwo i wytrwalosc ofiarnej walki pokolen, ktore najlepsze wysilki swoje sprawie niepodleglosci bez przerwy poswiecaly, nawiazujac do swietnej tradycji wiekopomnej Konstytucji 3 Maja - dobro calej, zjednoczonej i niepodleglej Matki - Ojczyzny majac na oku".
W przeddzien 3 maja 1921 r. wybuchlo trzecie Powstanie Slaskie. Termin wybrany byl z rozmyslem. Dokladnie 25 lat pozniej, w nocy z 2 na 3 maja 1946 r., ministerstwo komunistycznej bezpieki wpadlo na szatanski pomysl: zabronilo swietowania 3 maja w miejscach publicznych! Mimo to manifestanci wyszli na ulice polskich miast. Polala sie krew. W wielu miastach do uczestnikow narodowych manifestacji strzelali wspolnie "towarzysze broni": polska komunistyczna bezpieka i sowieckie NKWD! Ten pamietny 3 maja byl poczatkiem nowego rodzaju oporu spolecznego, juz nie zbrojnego, ktory na zmiane przygasal i wybuchal nagle na nowo, wytyczajac datami tych wybuchow kolejne okresy w dziejach PRL - sowieckiego dominium ze specjalnym rodzajem okupacji, z zachowaniem calego sztafazu i ceremonii imitujacych wolne, demokratyczne panstwo.
W okresie PRL-u najbardziej czytelnym sposobem manifestowania uczuc narodowych bylo wywieszenie w dniu 3 maja bialo-czerwonej flagi, co stanowilo, zwlaszcza w okresie skrajnego bezprawia i terroru lat 50., akt szczegolnej odwagi.
3 maja 1981 r., w okresie 16 miesiecy wolnosci przyniesionych przez "Solidarnosc", w kilkuset miastach Polski odbyly sie Msze sw. polowe dla uczczenia 190. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Miliony ludzi, oszolomionych perspektywa wolnosci, pokazana wowczas przez "Solidarnosc", wyszly na ulice.
Dlaczego Konstytucja 3 Maja stala sie dla Polakow narodowym mitem i dlaczego jej pamiec polaczyli ze czcia dla Bogurodzicy, ktora od wiekow uwazali za swa Posredniczke, Oredowniczke i Pocieszycielke?
Na tak postawione pytanie przecietny Polak, po odkurzeniu schematycznej szkolnej wiedzy powie, ze Konstytucja byla postepowa, ze dawala mieszczanom prawa polityczne, wprowadzala opieke nad wloscianami, likwidowala liberum veto, wolna elekcje. Doda moze jeszcze, ze byla to pierwsza konstytucja w Europie i pierwsza po amerykanskiej na swiecie, dlatego jestesmy z tego dumni. Spoleczenstwa kibicow sportowych bardzo sobie cenia wysokie miejsca w statystykach i pewnie ten ostatni argument najbardziej przekonuje dzis wielu ludzi o znaczeniu tego, co wydarzylo sie w Warszawie 3 maja 1791 r. Historyk wzbogacilby te argumentacje i byc moze zacytowalby, jako paradoksalna, lecz godna uwagi ciekawostke, ze pewien niemiecki filozof, znany pozniej na calym swiecie jako glowny teoretyk komunizmu, powiedzial o polskiej Konstytucji, ze "historia swiata nie zna podobnego przypadku szlachetnosci szlachty" swiadomie rezygnujacej z czesci przyslugujacej jej dotychczas praw politycznych, by ratowac wspolne dobro - Rzeczpospolita.
To wszystko prawda. Konstytucja majowa byla bardzo nowoczesna jak na owczesne czasy. Zapowiadala "wolnosc wsparta na oswiacie i rownosc w obliczu prawa", mowiac slowami poety. Gdyby udalo sie zreformowac Rzeczpospolita wedle jej zasad, to powstaloby z czasem panstwo na miare Stanow Zjednoczonych.
Jednak narodowego fenomenu Majowej Jutrzenki, przedstawianej jako widomy dowod Bozej Opatrznosci i Opieki Matki Bozej nad Polakami, nie stworzyla zawarta w Konstytucji nowoczesna koncepcja panstwa. To byloby za malo, by porwac Narod i by na wieki zasiac w nim pamiec czegos, co jest piekne, wiekopomne, co wspomina sie z radoscia, ktora daje otuche i nadzieje. Tak naprawde fenomen 3 Maja uksztaltowaly dwie wartosci szczegolnie przez Polakow upragnione, choc nie zawsze jasno uswiadomione, nawet dzis - po tylu doswiadczeniach i kleskach: wolnosc i zgoda.
Polska roku 1791 byla juz panstwem zaleznym. Tak zwany Sejm delegacyjny podpisal 8 marca 1768 r. traktat gwarancyjny z Rosja. Na jego mocy bez zgody Rosji w prawie i ustroju Rzeczypospolitej nie mogly byc dokonane zadne istotne zmiany. Ci, ktorzy wowczas protestowali, szybko przekonali sie, ze zyja w zniewolonym juz kraju. Protestujacy przeciwko planom traktatu biskupi krakowski i kijowski, senatorowie Rzeczypospolitej, zostali porwani przez rosyjski oddzial specjalny w centrum Warszawy, w pazdziernikowa noc 1767 roku, i wywiezieni do Kalugi.
Konstytucja 3 Maja to bylo przede wszystkim wypowiedzenie Rosji tego haniebnego traktatu. To byla istota, zrenica Majowej Jutrzenki, a nie nowoczesna koncepcja panstwa, bo Narod jej nie analizowal, tak jak to czynia dzis historycy. Nic cenniejszego nad wolnosc, nad prawo do samostanowienia, do pielegnowania obyczaju, kultury narodowej, religii ojcow. To prawo dane od Boga. Dlatego 3 Maja jawil sie Polakom jako Boza iskra, jako swiatlo niesione przez Te, ktora jest dana Narodowi ku obronie. Do tego narodowa zgoda, ktora zawsze buduje, ktora rodzi milosc: "Milosc rodzi zgode, a bez zgody milosci byc nie moze" (Piotr Skarga). Po uchwaleniu Konstytucji popularna stala sie w Warszawie (odnotowana juz 8 maja 1791 r.!) piesn zaczynajaca sie od slow: "Zgoda Sejmu to sprawila, ze nam wolnosc przywrocila. Wiwat, krzyczcie wszystkie stany, niechaj zyje krol kochany"! "Krolem kochanym" nazwala warszawska ulica tego, ktory byl przedtem przez Narod znienawidzony za uleglosc wobec Rosji i z ktorego rozkazu wojska krolewskie, razem z rosyjskimi, masakrowaly konfederatow barskich. A teraz wystarczyl jeden tylko gest! Taki jest Narod Polski, gotow zawsze pokochac kazdego, w kim choc raz odezwie sie "dawnych Polakow duma i szlachetnosc". Franciszek Karpinski (autor "Kiedy ranne wstaja zorze...", "Wszystkie nasze dzienne sprawy...", "Bog sie rodzi...") napisal piesn "Na dzien trzeci maja 1791", w ktorej jest ta sama mysl: "Wezmy weselne szaty, dzien to kraju swiecony. Jakze ten krol nasz bogaty, skarb jego - serc miliony!". Miliony serc, najwiekszy skarb krolewski, bija w rytmie zgody i zmierzaja ku wolnosci kraju. W pamietnym Mickiewiczowskim koncercie Jankiela najradosniej brzmi fragment przypominajacy wydarzenia w Warszawie po uchwaleniu Konstytucji. To sekwencja "harmonijnych" dzwiekow. Targowicka zdrada zabrzmiala jak "zgrzyt zelaza po szkle". Zgoda jest harmonia, niezgoda i zaprzanstwo zgrzytem, ktory "przejmuje wszystkich dreszczem" i miesza radosc "z przeczuciem zlowieszczem". Ilez takich zlowieszczych przeczuc wypelnilo sie w naszej historii!
Pamiec Konstytucji 3 Maja przetrwala pokolenia. I oby trwala dalej, dajac nam sile i nadzieje, tak jak dawala ja naszym ojcom. Oby w naszym zyciu narodowym wiecej bylo harmonijnych dzwiekow niz zlowrogich zgrzytow.
Szczepan Surdy
|
|
3 maj 2003
|
|
przesłała Elżbieta
|
|
|
|
Truman
lipiec 31, 2003
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Świadectwo Polaków Anno Domini 2005 dla potomnych
sierpień 24, 2005
|
Jaka przyszłość
lipiec 3, 2004
przesłała Elżbieta
|
Izrael Szamir - "Być albo nie być" (Żydem)
styczeń 26, 2006
|
Trochę za pó?no na romantyzm
wrzesień 3, 2008
Zygmunt Jan Prusiński
|
PO ma dwa już razy więcej zwolenników, niż PiS
styczeń 11, 2008
PAP
|
Rabin Lerner sądzi, że administracja Busha była zamieszana w zorganizowanie wydarzeń 9/11
luty 12, 2007
bibula- pismo niezależne
|
Dialog Katolików z Żydami. Nie tylko w USA
listopad 28, 2004
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Poszły konie
wrzesień 29, 2003
angora.pl
|
Globalizacja, czyli programowy upadek Świata
luty 20, 2005
Artur Łoboda
|
"Гибель ИмперииВиза"
luty 10, 2008
marduk
|
Ślepi, czy tylko takich zgrywają?
luty 24, 2003
PAP
|
"Nie ulegajcie pokusom bogactwa"
sierpień 26, 2004
|
Czy Madoff kradł dla dobra Izraela?
marzec 17, 2009
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Dlaczego nacjonalizm?
lipiec 5, 2008
Dariusz Kosiur
|
Kulisy przymierza Polska-USA w Iraku
kwiecień 25, 2004
PAP
|
Artyści przeciw wojnie
luty 7, 2003
A@A
|
Korporacyjna maszyna wojenna w akcji
sierpień 17, 2006
Iwo Cyprian Pogonowski
|
Program / haslo UE - czym gorzej dla Polski, tym lepiej
czerwiec 4, 2003
|
Poletko Pani Kamińskiej
luty 27, 2009
Bożena Sawa
|
więcej -> |
|
